www.volkskrant.nl/vk/nl/6178/Thomas-von-der-Dunk/article/detail/3188934/2012/02/19/De-onmetelijke-populariteit-van-tirannen-is-prima-te-verklaren.dhtml
OPINIE - Thomas von der Dunk − 19/02/12, 17:59
Betoging van aanhangers van de Syrische president Assad in Turkije, op 19 februari. © reuters
Steun van burgers aan verwerpelijke regimes is helemaal niet zo verwonderlijk, stelt Thomas von der Dunk. Sterker, het is goed te begrijpen.
Zouden de gemoederen in Noord-Korea intussen al enigszins tot bedaren zijn gekomen? Zou de bevolking het Enorme Verlies al hebben verwerkt? Want er werd in de straten van Pyongyang publiekelijk wat afgehuild rond de afgelopen jaarwisseling, bij het voortijdig verscheiden van Kim Jong-il. Hoe Hij het gedurfd had Zijn volk zo plotseling voor altijd te verlaten! Hoe moest het nu verder, nu Hij er niet meer was?
In het Westen werd met enige verbazing naar deze uitbarsting van openbare rouwhysterie gekeken. Was het echt? Was het gespeeld? Een hele batterij van psychologen kwam op de opiniepagina's aan het woord om dit ongrijpbare fenomeen te verklaren. Terwijl we in het nuchtere Noord-westeuropa er toch niet helemaal onbekend mee zijn.
Bij de dood van Diana, bij die van André Hazes, bij die van Fortuyn: stil was het op straat toen evenmin. In dat laatste geval heb ik op tv zelfs enkele mensen tijdens de begrafenisoptocht horen zeggen dat ze zijn dood bijna erger vonden dan die van hun eigen kind.
En de media gaan er ook bij ons enorm in mee: zie het ongeval van prins Johan Friso, waaraan vrijdag en zaterdag vrijwel het complete Achtuur-Journaal en Nieuwsuur zijn opgegaan, nadat een week eerder de Elfsteden-koorts de rest van de wereld van het nationale netvlies had verbannen.
O ja, zo herinnerde zich de nieuwslezer in kwestie vlak voor sluitingstijd, er was vandaag ook nog wat ander nieuws, in Syrië en in Duitsland. Het was nog net niet zo dat er voor de rest van de avond op alle zenders alleen maar zwaarmoedige muziek werd geprogrammeerd. Maar in Maastricht werd toch wel de carnavalsopening versoberd, en ook anderszins hebben ministers hun agenda omgegooid. Maat houden in medeleven: Nederlanders zijn op zulke momenten wel de laatsten om het onvermogen daartoe aan anderen te verwijten.
Nu gaat het bij al deze betreurde personen 'van ons' uiteraard niet om bloedige dictatoren, maar ook als het daar wel omgaat, zo leert ons het verleden, blijven westerlingen als zelfbenoemde Verlichtingskinderen niet altijd kil en koel. Zeker als die aan de glorie van de natie gekoppeld is.
In katzwijm voor Hitler
Bij 'dezelfde' Duitsers waar nu het vertrek van een knoeiende bondspresident door gewone burgers tamelijk ingetogen werd becommentarieerd, konden drie generaties terug nog hele volksstammen letterlijk voor Hitler in katzwijm vallen. Het is dat er geen filmbeelden van Napoleon bewaard zijn gebleven, maar ik sta evenmin voor de Fransen anno 1812 in.
Wat overigens de stif upperlip van de Britten waard is, weten we sinds de Falkland-oorlog, waarover juist dezer dagen dertig jaar na dato weer nostalgisch-nationalistisch wordt gezwijmeld. Nee: aan dictatoren hebben die hun hart nog niet opgehaald, dat is in zekere zin ook hun probleem, want daardoor menen zij voor zulke bevliegingen altijd immuun te zijn.
Dat bleek midden jaren negentig, toen er een initiatief ontstond om ook Groot-Brittannië eindelijk een fatsoenlijke constitutie te bezorgen. Reactie van de regerende Tories: dat ze die op het continent nodig hebben, is logisch, want daar hebben ze af en toe last van dictaturen van eigen makelij, wij lopen daarop geen enkel risico, voor ontsporingen zijn wij veel te beschaafd. Inmiddels is bekend dat op de Kanaaleilanden, in 1940 door de Duitsers bezet, even ijverig is gecollaboreerd als waar in Europa ook.
Steun aan verwerpelijke regimes: het was en is vaak heel goed verklaarbaar. Het is niet alleen de begrijpelijke angst voor de sterke arm van de dictatuur, die velen de straat op drijft om publiekelijk zijn verdriet om Kim Jong-il of zijn hulde aan Bashar al-Assad te betuigen. Het is ook de angst voor wat er na zijn mogelijke val gebeuren gaat.
Militair ingrijpen Syrië
Regime-change: als er ergens te lichtvoetig over gedacht wordt, is het dat. Terwijl noch Afghanistan, noch Irak, noch Libië als megasuccessen van westerse democratiseringspolitiek de geschiedenisboekjes in zullen gaan. Toch wordt er ook nu weer gaandeweg aan westerse bewapening van de Syrische opstandelingen gedacht. Militair ingrijpen om een slachting door een dictator te voorkomen valt, omdat zij onvermijdelijk nieuwe slachtoffers kost, echter alleen te legitimeren als er daarna iets veel beters komt.
Gisteren stond in Het Vervolg een zeer leerzaam interview met een van Nederland's beste (gewezen) diplomaten en deskundigen inzake het Midden-Oosten, Nikolaos van Dam. Zijn cruciale punt inzake Syrië: een burger-oorlog is erger dan een dictatuur, want dat betekent een gevecht van allen tegen allen. Sektarisch geweld in het oostelijk aangrenzende Irak heeft na de Amerikaanse invasie al aan 165.000 mensen het leven gekost.
Veel Syriërs vrezen, ook met de ervaring van het westelijk aangrenzende Libanon in het vizier, hetzelfde na een val van Assad. Opvallend is het grote aantal Syriërs in Nederland dat zich achter Assad opstelt, waar zulke Libiërs ten aanzien van Kadhafi buiten de Libische Ambassade in Den Haag vorig jaar zelden werden gevonden.
Geen buitenaards verschijnsel
Evenmin als de Taliban in Afghanistan vormt Assad een buitenaards verschijnsel. Hij kan bogen op de steun van alawitische en christelijke minderheden, waarvan de eersten door de onderdrukte soennitische meerderheid als ketters worden gezien. Die soennieten dorsten naar revanche, net zoals de sjiitische meerderheid in Irak na de Val van Saddam - en destemeer naarmate het regime harder terugslaat.
En dat regime slaat nog harder terug naarmate het die wraak als gevolg van dat eigen harde terugslaan nog meer vrezen moet - en kan daarvoor dus rekenen op de steun van de door eenzelfde vrees bevangen alawieten en christenen, die voor Assad met een enthousiasme de straat opgaan alsof hun leven ervan afhangt. Dat is namelijk inderdaad steeds meer het geval.
Thomas von der Dunk is cultuurhistoricus en columnist van vk.nl
In het Westen werd met enige verbazing naar deze uitbarsting van openbare rouwhysterie gekeken. Was het echt? Was het gespeeld? Een hele batterij van psychologen kwam op de opiniepagina's aan het woord om dit ongrijpbare fenomeen te verklaren. Terwijl we in het nuchtere Noord-westeuropa er toch niet helemaal onbekend mee zijn.
Bij de dood van Diana, bij die van André Hazes, bij die van Fortuyn: stil was het op straat toen evenmin. In dat laatste geval heb ik op tv zelfs enkele mensen tijdens de begrafenisoptocht horen zeggen dat ze zijn dood bijna erger vonden dan die van hun eigen kind.
En de media gaan er ook bij ons enorm in mee: zie het ongeval van prins Johan Friso, waaraan vrijdag en zaterdag vrijwel het complete Achtuur-Journaal en Nieuwsuur zijn opgegaan, nadat een week eerder de Elfsteden-koorts de rest van de wereld van het nationale netvlies had verbannen.
O ja, zo herinnerde zich de nieuwslezer in kwestie vlak voor sluitingstijd, er was vandaag ook nog wat ander nieuws, in Syrië en in Duitsland. Het was nog net niet zo dat er voor de rest van de avond op alle zenders alleen maar zwaarmoedige muziek werd geprogrammeerd. Maar in Maastricht werd toch wel de carnavalsopening versoberd, en ook anderszins hebben ministers hun agenda omgegooid. Maat houden in medeleven: Nederlanders zijn op zulke momenten wel de laatsten om het onvermogen daartoe aan anderen te verwijten.
Nu gaat het bij al deze betreurde personen 'van ons' uiteraard niet om bloedige dictatoren, maar ook als het daar wel omgaat, zo leert ons het verleden, blijven westerlingen als zelfbenoemde Verlichtingskinderen niet altijd kil en koel. Zeker als die aan de glorie van de natie gekoppeld is.
In katzwijm voor Hitler
Bij 'dezelfde' Duitsers waar nu het vertrek van een knoeiende bondspresident door gewone burgers tamelijk ingetogen werd becommentarieerd, konden drie generaties terug nog hele volksstammen letterlijk voor Hitler in katzwijm vallen. Het is dat er geen filmbeelden van Napoleon bewaard zijn gebleven, maar ik sta evenmin voor de Fransen anno 1812 in.
Wat overigens de stif upperlip van de Britten waard is, weten we sinds de Falkland-oorlog, waarover juist dezer dagen dertig jaar na dato weer nostalgisch-nationalistisch wordt gezwijmeld. Nee: aan dictatoren hebben die hun hart nog niet opgehaald, dat is in zekere zin ook hun probleem, want daardoor menen zij voor zulke bevliegingen altijd immuun te zijn.
Dat bleek midden jaren negentig, toen er een initiatief ontstond om ook Groot-Brittannië eindelijk een fatsoenlijke constitutie te bezorgen. Reactie van de regerende Tories: dat ze die op het continent nodig hebben, is logisch, want daar hebben ze af en toe last van dictaturen van eigen makelij, wij lopen daarop geen enkel risico, voor ontsporingen zijn wij veel te beschaafd. Inmiddels is bekend dat op de Kanaaleilanden, in 1940 door de Duitsers bezet, even ijverig is gecollaboreerd als waar in Europa ook.
Steun aan verwerpelijke regimes: het was en is vaak heel goed verklaarbaar. Het is niet alleen de begrijpelijke angst voor de sterke arm van de dictatuur, die velen de straat op drijft om publiekelijk zijn verdriet om Kim Jong-il of zijn hulde aan Bashar al-Assad te betuigen. Het is ook de angst voor wat er na zijn mogelijke val gebeuren gaat.
Militair ingrijpen Syrië
Regime-change: als er ergens te lichtvoetig over gedacht wordt, is het dat. Terwijl noch Afghanistan, noch Irak, noch Libië als megasuccessen van westerse democratiseringspolitiek de geschiedenisboekjes in zullen gaan. Toch wordt er ook nu weer gaandeweg aan westerse bewapening van de Syrische opstandelingen gedacht. Militair ingrijpen om een slachting door een dictator te voorkomen valt, omdat zij onvermijdelijk nieuwe slachtoffers kost, echter alleen te legitimeren als er daarna iets veel beters komt.
Gisteren stond in Het Vervolg een zeer leerzaam interview met een van Nederland's beste (gewezen) diplomaten en deskundigen inzake het Midden-Oosten, Nikolaos van Dam. Zijn cruciale punt inzake Syrië: een burger-oorlog is erger dan een dictatuur, want dat betekent een gevecht van allen tegen allen. Sektarisch geweld in het oostelijk aangrenzende Irak heeft na de Amerikaanse invasie al aan 165.000 mensen het leven gekost.
Veel Syriërs vrezen, ook met de ervaring van het westelijk aangrenzende Libanon in het vizier, hetzelfde na een val van Assad. Opvallend is het grote aantal Syriërs in Nederland dat zich achter Assad opstelt, waar zulke Libiërs ten aanzien van Kadhafi buiten de Libische Ambassade in Den Haag vorig jaar zelden werden gevonden.
Geen buitenaards verschijnsel
Evenmin als de Taliban in Afghanistan vormt Assad een buitenaards verschijnsel. Hij kan bogen op de steun van alawitische en christelijke minderheden, waarvan de eersten door de onderdrukte soennitische meerderheid als ketters worden gezien. Die soennieten dorsten naar revanche, net zoals de sjiitische meerderheid in Irak na de Val van Saddam - en destemeer naarmate het regime harder terugslaat.
En dat regime slaat nog harder terug naarmate het die wraak als gevolg van dat eigen harde terugslaan nog meer vrezen moet - en kan daarvoor dus rekenen op de steun van de door eenzelfde vrees bevangen alawieten en christenen, die voor Assad met een enthousiasme de straat opgaan alsof hun leven ervan afhangt. Dat is namelijk inderdaad steeds meer het geval.
Thomas von der Dunk is cultuurhistoricus en columnist van vk.nl
No comments:
Post a Comment